Wędrówki herbów czyli jak Ratold herbu Ossoria (Szarza) mógł zostać Zadarnowskim herbu Sulima

Herb Ossoria; autor: Bastian

Wędrówki herbów i adopcje herbownych:

Ossoria (Osoria, Osorya, Ossolińczyk, Ossorja, Ossorya, Poświst, Szarza, Sztarza) – herb szlachecki.

Herb przeniesiony do Polski z Czech. Na Mazowszu znany pod nazwą Poświst. W wyniku unii horodelskiej* w 1413 herb został przeniesiony na Litwę. [źródło]

-----------

*Unia horodelska – zawarta 2 października 1413 w Horodle pomiędzy Polską a Litwą. Potwierdzała wspólną politykę obu państw, wprowadziła instytucję odrębnego wielkiego księcia na Litwie wybieranego przez króla Królestwa Polskiego za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich, wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie, urzędy wojewodów i kasztelanów na Litwie, a litewską szlachtę katolicką zrównała z polskimi rodami.

W wyniku unii do polskich rodów herbowych przyjęto 47 rodów bojarskich wyznania rzymskokatolickiego. 

Herb Sulima; autor: Voytek S

Na Litwę przeniesione zostały herby, m.in. Ossoria, do którego należał zaadoptowany litewski (żmudzki) bojar Twerbud (Twerbuth, Twiributh) oraz Sulima, ród, który przyjął do swego herbu litewską rodzinę niejakiego Rodywiła czyli Radziwiła. Nie chodzi tu jednak o protoplastę słynnej później litewskiej rodziny magnackiej herbu Trąby. Herb Sulima występował głównie w ziemi gnieźnieńskiej, kaliskiej, łęczyckiej, sieradzkiej i krakowskiej.

Schyłek XIV wieku przyniósł pierwszą wzmiankę pisaną o herbie Sulima. W 1397 roku nazwa rodu i herbu pojawiła się w księgach sądowych województwa łęczyckiego (zapis de cleynodio Sulima) Jan Długosz stawia hipotezę, powtarzaną później przez innych heraldyków (Paprockiego, Bielskiego, Okolskiego, Niesieckiego), jakoby Sulimczycy byli rycerstwem napływowym z Niemiec.(...) Hipoteza ta jest jednak dziś podawana w wątpliwość przez niektórych historyków. 

Niektóre z występujących tam [lista herbownych] nazwisk należą do rodów przypuszczonych do herbu drogą adopcji. Pierwszym (nie licząc Rodywiła) udokumentowanym adoptowanym (rok 1506) był radny Jan Baytel (Beutel) z Torunia. (...) Nowych Sulimitów przyjmowano do rodu do końca istnienia I Rzeczypospolitej. (...) Sulimy używały także kilka rodzin pochodzenia obcego, m.in. tatarskiego i ormiańskiego. (...) Warto wspomnieć o wydanej w 1855 książce rosyjskiego heraldyka Aleksandra Borysowicza Łakiera Heraldyka rosyjska. Autor przytacza tam nazwiska rosyjskiej szlachty, która przejęła niektóre polskie herby. Wśród nich jest Sulima. [źródło] 

Herbowni (klejnotni, współherbowni) – osoby i rodziny posługujące się tym samym herbem, lub jego odmianą, staropolskie określenie rodu herbowego.
Termin funkcjonujący w zasadzie tylko w heraldyce polskiej, a więc na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Jedynie tu występowało nieznane reszcie Europy pojęcie rodu herbowego, tj. zjawisko używania jednego herbu, w niezmienionej postaci przez wiele, czasem kilkaset rodzin będących gałęziami jednego rodu rycerskiego, a czasem wręcz niespokrewnionych, a powiązanych jedynie prawnie przez adopcję herbową.(...) Rodziny używające tego samego herbu tworzyły tzw. ród herbowy, obecnie niekiedy porównywany z klanem. Współherbowość była prawdopodobnie w wielu przypadkach śladem wspólnego pochodzenia z czasów plemiennych i wczesnego średniowiecza. W niektórych przypadkach mogła świadczyć o wspólnym terytorialnym pochodzeniu. Niespokrewnione ze sobą rodziny należące do jednego rodu herbowego, wykazywały często rodzaj solidarności rodowej. Solidarność ta obejmowała również rodziny, z którymi nawet legendarnego pokrewieństwa nie mogło być, np. adoptowane do herbu rodziny nobilitowane i rody szlachty litewskiej.[źródło]

Protoplastą rodu Zadarnowskich herbu Sulima jest Stanisław Ratołd (Ratold), który w roku 1536 otrzymał od króla Polski Zygmunta Starego przywileje szlacheckie, ziemie (Zadarnowo), nazwisko (Zadarnowski) oraz prawo posługiwania się herbem Sulima. 

Kim byli Ratołdowie lub Ratoldowie i skąd przybyli na Litwę? O tym w następnym wpisie. 

Zapraszam!

Tekst pochodzi z bloga Zadarnowo i okolice.